Iemand met een 'donkere bril' op, ziet dezelfde wereld heel anders dan degene met een transparante of misschien zelfs roze bril. Dat kan liggen aan de 'manier van vergelijken'.

In de metaprogramma's onderscheiden we matchen en mismatchen. Ze ergeren zich meestal behoorlijk aan elkaar. 'Wat een zeurpiet!' denkt de matcher. 'Goedgelovig en oppervlakkig', denkt de mismatcher.

Metaprogramma's [LINK naart 4.7 BIEB] zijn kenmerkende denkstijlen in een bepaalde context, bijvoorbeeld op het werk. Metaprogramma's bepalen je criteria en 'filters' om naar de wereld te kijken. Ze beïnvloeden daarmee hoe ervaringen worden verwerkt, gesorteerd en benadrukt. Ook gedrag wordt erdoor bepaald.

Als we met nieuwe informatie geconfronteerd worden, heeft het brein twee manieren om deze te verwerken. We kunnen vergelijken door te zoeken naar wat overeenkomt met wat we al kennen (match) of naar wat verschilt met wat we al kennen (mismatch).

Matchen

De matcher zoekt naar overeenkomsten en samenwerking. Hoe lijkt dit op wat we eerder hebben gezien, wat kan er wél, op welke manier klopt dit met mijn of onze criteria? De matcher houdt het graag 'gezellig'.

Mismatchen

De mismatcher let op verschillen. Hij lijkt op een criticus: het kan 'nooit deugen' (Ja, maar...). Verschillen worden beoordeeld in het licht van hoe er nog niet aan de criteria is voldaan.

Beide denkstijlen zijn nodig voor goede resultaten. Een evenwichtig team bestaat dan ook uit matchers en mismatchers. De matchers kijken naar hoe dingen wel kunnen, de mismatchers waarschuwen voor de valkuilen; pas op...en scherpen het resultaat steeds verder aan.

Als matchers en mismatchers elkaar in hun waarde laten en elkaars kwaliteit zien, dan levert het team als geheel goed werk.

Maar ook binnen individuen is het belangrijk om beide denkstijlen te kunnen gebruiken. Flexibiliteit in gedrag betekent dat je optimaal kunt reageren in verschillende situaties.

Oefening

Als je als matcher wilt gaan mismatchen:
Vraag je af, als je ja hebt gezegd, of het tegendeel ook niet waar kan zijn.

Als je als mismatcher wilt gaan matchen:
Telkens als je 'ja, maar' wilt gaan antwoorden, besteed dan bewust aandacht aan wat er wel waar kan zijn of wel klopt.

Je zult versteld staan van de nieuwe zienswijze die dit oplevert. Mogelijk kun je hierdoor je collega beter begrijpen, en ook zelf betere besluiten nemen (door bewust te mismatchen; wat kan er allemaal fout gaan?) of actiever worden en niet meer uitstellen (door bewust te matchen: acht, dit klopt wel ongeveer, we gaan er vast mee aan de slag).

De beste resultaten behaal je als je eerst matcht (positieve ideeën verzamelen) en daarna mismatcht (eventuele valkuilen vermijden).