Of je nu meer patiëntgericht wilt werken of bezig bent met waardenmanagement; het doel is om een duurzame verandering te realiseren in gedrag en resultaten van mens en organisatie.

Veel mensen vinden verandering echter 'eng'. Verandering betekent onbekend terrein; nieuwe dingen en ervaringen. Je weet niet precies wat je te wachten staat; of je veilig bent als je je buiten het vertrouwde terrein begeeft.

Vanuit evolutionair perspectief was het verstandig om voorzichtig om te gaan met verandering. Het vertrouwde is misschien niet ideaal, maar biedt wel zekerheid en relatieve veiligheid. 'Misschien zit er buiten de grot een holebeer; binnenblijven is beter.'

Het menselijk brein is mede ontwikkeld vanuit dit perspectief. Niet voor niets gaan we mensen die we vaker zien, aardiger vinden (want veilig en vertrouwd). Dingen die vaker gebeuren, generaliseren we tot waarheden en zekerheden. We wennen aan omstandigheden zoals ze zijn, stemmen ons gedrag erop af en gaan ervan houden: omdat we dit gewend zijn. Bekend is bemind, precies zoals het spreekwoord zegt.

Toch levert deze handelwijze niet altijd het beste resultaat. Het nieuwe terrein kan namelijk best veiliger, vruchtbaarder of beter blijken te zijn dan het vertrouwde terrein. Maar dat weet je niet als je het niet verkent.

Veranderingspotentieel en veranderingsvermogen brengt de mensheid (en organisaties) verder.

Iedereen kan zijn veranderingspotentieel trainen met kleine stapjes. Het doorbreken van geijkte gedachte- en gedragspatronen stimuleert innovatie en ontwikkeling op allerlei niveaus. Dat begint heel simpel, door dagelijkse routines (zonder 'zware lading') eens te doorbreken en zo te 'wennen aan de onwennigheid' van verandering.

Hoe meer je hiermee experimenteert, hoe makkelijker verandering wordt, ook als het niet-routine zaken betreft. Het brein gaat nieuwe verbindingen aanleggen en wennen aan onwennigheid. Het kan makkelijker omgaan met verandering, ook omdat het met simpele experimenten ontdekt dat 'de verandering wel meeviel, dat je nog steeds veilig was, er is je niets overkomen'. Bovendien doe je nieuwe informatie op, die je daarvoor nog niet wist.

Als je dit generaliseert (zoals het brein graag doet) ben je voortaan meer geneigd om te denken dat verandering meestal wel meevalt en bovendien interessante nieuwe informatie oplevert.

De techniek: wennen aan onwennigheid

Een paar tips om eens mee te experimenteren, voor iedereen die binnenkort een reorganisatie, fusie of andere verandering ingaat:

1. Sla je armen over elkaar. Dit doe je altijd op één manier: linker- of rechterarm boven. Doe het vanaf nu andersom, net zolang tot het minder 'raar' voelt.
2. Verander van plaats aan tafel of ruil van bureau met een collega. Je krijgt letterlijk een ander perspectief.
3. Neem een andere route naar je werk. Welke nieuwe informatie doe je op?
4. Eet een heel ander soort ontbijt dan normaal. Welke informatie doe je op?
5. Neem een collega als voorbeeld die heel anders werkt dan jijzelf, en kopieer deze, voor jou vreemde, werkwijze. Welke informatie doe je op?
6. Pauzeer eens op andere momenten, op een andere plek of vaker (en adem dan eens bewust in en uit). Hierna kan hetzelfde werk anders aanvoelen.